Công Thế
Không phải ngẫu nhiên, nếu như không có cái dắt rủ của Mã Tiên Sinh ( Nhà văn Mã A Lềnh) một già làng của núi rừng Tây Bắc thì không có buổi gặp ấy. Vâng chỉ một lần được tiếp kiến rồi cụng ly tơi bời đến say mèn bên hồ nước mờ ảo khói sương của cái chiều chầm chậm sẩm tối mùa thu ấy. Và một lần thoảng qua ấy không đủ để biết nhiều gì về Nhà văn, Nhà lý luận phê bình, vị Phó giáo sư Tiến sĩ Văn Giá. Nhưng cái chiều sâm sẩm tối ấy vẫn đọng trong tôi một chút gì đấy cũng mờ ảo, rất thi vị mà kính nể. Một cái bóng cao lớn nhưng hoà hợp đồng cảm, ngay cẩn mà dễ gần, rất đằm lắng…Nhà văn, Văn Giá hiện đang là thầy giáo với chức Chủ nhiệm Khoa Sáng tác - Lý luận phê bình Văn học trường Đại học Văn hoá Hà Nội. Chuyến ngược Lào Cai lần này là do Trường chính trị tỉnh thỉnh giảng. Mã Tiên Sinh lúc gọi điện vẫn cái giọng điệu của già làng nhắt ngừng nhưng mà sâu, lặng “ Có bận thì cố mà đến nhá, hay lắm đấý! vui lắm đấy! Khắc đến, khắc biết mà…!” Nếu như ông nói chiều nay gặp bạn ông có cả ông Văn Giá dưới Thủ Đô lên chơi thì có khi tôi ngại chả chắc dám đi, tính tôi nhiều khi nó thế, ái ngại hay chả thích gặp những người nhớn, người nổi tiếng, nhất là những quan chức, nó cứ như thế nào ý. Chỉ vì thấy mình không thích vậy thôi! Mà có như vậy thì tôi lại có thiệt thòi chăng?
Tôi biết Ông theo kiểu Văn thì thanh bất kiến kỳ hình. Văn của ông tôi thường đọc chủ yếu các bài tiểu luận, phê bình trên các báo, các sách và ở đâu đó. Tên của ông cũng nghe nhiều và trong tôi hình dung ông Văn Giá một người cao lớn oai nghiêm, một ông già nghiêm cẩn, chỉn chu lắm lắm.. Cao nhớn lừng lẫy thì đương nhiên rồi. Trái những gì mình hình dung, hôm nay gặp, một Văn Giá trẻ trung, có thể nói còn bảnh trai là khác. Quần jean, áo phông, mái tóc xoăn xoăn, loà xoà bồng bềnh trong gió, khuôn mặt đầy thiện cảm, nước da nâu, đặc biệt ánh mắt rất hiền. Nhìn anh tôi liên tưởng đến một chàng trai phong trần trên thảo nguyên ở xứ sở Đam San nơi có dòng Sê San hùng vĩ. có gì đấy rất phóng khoáng dễ gần. Mà thật, sau lời giới thiệu của Mã Tiên Sinh, sau cái bắt tay xã giao.
Lúc Nhà văn họ Mã đi ra ngoài điện thoại, Trong cái chòi rìa bờ ao ấy còn lại tôi và Văn Giá, trong lúc tôi chưa biết từ đâu thì anh chủ động gợi. Loanh quanh hỏi han cuộc sống, gia đình công ăn việc làm, rồi vẫn xoay quanh chuyện viết lách. Cái chuyện viết lách của tôi chỉ do cái thú, thích khẳng định mình xem đến đâu chứ nó chửa ra cái gỉ cái gì cả. Mà lại bàn luận chuyện chữ nghĩa với một vị Phó giáo sư Tiến sĩ văn học là bậc thầy dạy nghề viết thì thật là… Nhưng không anh rất mở, mở đến vô cùng đã làm cái rào ái gại của tôi bay biến. Anh đồng cảm với những truân chuyên nghiệp viết, chia sẻ những trăn trở. Văn Giá bảo chúng ta là bạn viết với nhau, người trước người sau, người mạnh cái này người hay cái khác miễn là mình phải tận tâm đi đến tận cùng với cái đam mê của minh… Rồi động viên tôi đợt tới gửi tác phẩm về, đại ý là phải mạnh bạo, bức phá vượt ra cái sông cái biển, phải quyết tâm mặc dù đó là công việc rất nhọc nhằn. Bỗng chốc cái sự ý nhị ban đầu nó được san phẳng, cái chất nghệ sĩ nó vậy thì phải, chỉ chốc lát đã thành thân thiện cứ như chơi với nhau từ thủa nào. Chiều muộn chập choạng, sương thu bảng lảng mặt hồ huyễn hoặc, thêm dư vị của sự chân tình, rất thật.
Lúc Nhà văn họ Mã đi ra ngoài điện thoại, Trong cái chòi rìa bờ ao ấy còn lại tôi và Văn Giá, trong lúc tôi chưa biết từ đâu thì anh chủ động gợi. Loanh quanh hỏi han cuộc sống, gia đình công ăn việc làm, rồi vẫn xoay quanh chuyện viết lách. Cái chuyện viết lách của tôi chỉ do cái thú, thích khẳng định mình xem đến đâu chứ nó chửa ra cái gỉ cái gì cả. Mà lại bàn luận chuyện chữ nghĩa với một vị Phó giáo sư Tiến sĩ văn học là bậc thầy dạy nghề viết thì thật là… Nhưng không anh rất mở, mở đến vô cùng đã làm cái rào ái gại của tôi bay biến. Anh đồng cảm với những truân chuyên nghiệp viết, chia sẻ những trăn trở. Văn Giá bảo chúng ta là bạn viết với nhau, người trước người sau, người mạnh cái này người hay cái khác miễn là mình phải tận tâm đi đến tận cùng với cái đam mê của minh… Rồi động viên tôi đợt tới gửi tác phẩm về, đại ý là phải mạnh bạo, bức phá vượt ra cái sông cái biển, phải quyết tâm mặc dù đó là công việc rất nhọc nhằn. Bỗng chốc cái sự ý nhị ban đầu nó được san phẳng, cái chất nghệ sĩ nó vậy thì phải, chỉ chốc lát đã thành thân thiện cứ như chơi với nhau từ thủa nào. Chiều muộn chập choạng, sương thu bảng lảng mặt hồ huyễn hoặc, thêm dư vị của sự chân tình, rất thật.
Trong cuộc rượu anh rất nhiệt tình nhập theo cái phong cách văn hoá rượu Lào Cai. Ly chung, ly riêng, ly của chúng ta cứ ào ào thống thiết, mỗi ly cạn lại sờ tay nắm chặt, gật gật. Trong cảnh này tôi tại nhớ câu thơ của Nhà văn họ Đoàn “Rượu rót bát tràn bát/ Mắt rót tràn trong mắt/ Tình say đến ngu ngơ…” Cái tình đến với nhau từ tự nhiên, tự phát, tự trong sự đồng điệu, đồng cảm mà rên riết với nhau, có muốn cũng chả được. Song tôi vẫn cảm nhận trong ánh mắt nâu rất hiền ấy vẫn toát lên những vầng sáng không đọc thành tên. Ánh mắt ấy biết soi rọi, săn chụp những trăn trở của nhân tình thế thái trong vòng xoáy bồn bộn của cuộc sống thời hiện đại, thời kinh tế thị trường, những hối hả, bươn bả của kiếp mưu sinh. Những thủ đoạn, những manh nha, tha hoá lấn lướt lộn sòng, những mưu ma chước quỷ...Chẳng cái gì "ra tấm ra món". Anh lặng lẽ xâu lượm thành chuỗi, để rồi cũng lặng lẽ đẻ ra cuốn" Một ngày nát vun". Nghe cái tên cũng đã thấy kinh, gồm 13 truyện ngắn NXB Hội Nhà văn năm 2009. Cần mẫn tâm tu theo chuyên ngành chọn. chỉ cần loát lên cái chuyên luận sắc sảo, uyên thâm" Vũ Bằng - Bên trời thương nhớ" Và nhiều các tiểu luận, phê bình chân dung khác đã khẳng định một Tiến sĩ, nhà Lý luận - Phê bình Văn học sắc sảo đương đại Việt Nam.
Từ Mã Tiên Sinh, đến Phó giáo sư tiến sĩ Văn Giá, đến Trưởng ban tuyên giáo tỉnh uỷ Cao Đức Hải, và nữ Hoạ sĩ trẻ Lệ Hoa cùng vài người bạn nữa không phân biệt cao thấp, sang hèn vui hết mình,vô tư trò chuyện. Thật là một buổi giao hữu anh em chí tình, chí nghĩa.Tôi cứ hùi hụi tiếc không mang cái chớp hình để ghi vài kiểu làm kỷ niệm. Mà có mang chắc cũng chẳng thể bấm nổi, không khéo có mon men lúi húi có khi lại rớt xuống hồ chứ chả bỡn.
Từ Mã Tiên Sinh, đến Phó giáo sư tiến sĩ Văn Giá, đến Trưởng ban tuyên giáo tỉnh uỷ Cao Đức Hải, và nữ Hoạ sĩ trẻ Lệ Hoa cùng vài người bạn nữa không phân biệt cao thấp, sang hèn vui hết mình,vô tư trò chuyện. Thật là một buổi giao hữu anh em chí tình, chí nghĩa.Tôi cứ hùi hụi tiếc không mang cái chớp hình để ghi vài kiểu làm kỷ niệm. Mà có mang chắc cũng chẳng thể bấm nổi, không khéo có mon men lúi húi có khi lại rớt xuống hồ chứ chả bỡn.
Gặp Văn Giá có một lần ấy mặc dù chẳng hiểu mấy về anh, nhưng với những gì biết và cảm nhận của mình thì Văn Giá là người đa tài, nồng hậu, mến phục, tiếc không ở gần Văn Giá. Khi tôi đang viết những dòng này thì điện thoại tít rung, tin nhắn, mở đọc thì ra Văn Giá chào tạm biệt Lào Cai. Tôi thấy áy láy vì mình quá vô tư đến đáng trách, càng nghĩ càng cảm phục anh một người bạn đáng kính, ở anh toả ra một tâm hồn sáng.
26/8/2011
C.T
Nói về Nhà văn Văn Giá tôi xin đăng kèm bài này bên phongdiep.net
Văn Giá - như tôi biết
Văn Giá thâm trầm mà nồng hậu, chí tình mà nghiêm ngắn trong văn, trong đời
(Toquoc)- Nói đến cây bút lý luận - phê bình văn học Văn Giá là nói đến một người Văn luôn chuyên chú của những ân tình chữ nghĩa. Đấy là những đằm thắm, trầm bổng trong đời sống và đời viết, những số phận - hồn cốt của trang người, trang văn.
Không ngờ sang năm 1999 tôi lại được làm học trò thực thụ của Thầy. Trong tôi lâng lâng một tình cảm thân thiết, vui mừng và ấm áp. Thế là từ nay tôi được “làm thân” với một nhà nghiên cứu phê bình văn học đang sung sức và nổi tiếng.
 |
| Nhà văn - nhà giáo Văn Giá (ảnh Khánh Thư) |
Đến năm 1998, tôi đọc và biết tiến sỹ Văn Giá qua sách - báo và một vài gặp gỡ thảng hoặc nào đấy.
Làm học trò tại chức, lại là tại chức báo chí, chúng tôi tự hào và ngang ngang lắm. Với lũ chúng tôi (đã và đang làm báo) thì việc được đi học, đã thấy mình trưởng thành và oai lắm rồi. Có lẽ thế mà dạo ấy, nhiều học viên ra dáng “bảnh choẹ” ăn nói xưng xưng. Đôi người còn tán chuyện như kiểu đồng nghiệp với thầy cô lúc ngoài giờ. Cũng có thầy cô vui vẻ tiếp nhận. Có thầy nghiêm mặt “đồng nghiệp gì với các anh”, làm học trò tá hỏa. Riêng tôi tất nhiên là không dám lơ mơ rồi, vào giờ học thì ngồi ngay ngắn… để làm thơ. Đến giờ ra chơi, tôi tránh va chạm chỗ đông người. Cứ thế, qua nhiều môn học tôi ít gặp gỡ được các thầy cô. Tới một ngày, tiến sỹ Văn Giá xuất hiện. Vào giờ ra chơi tôi đến chào thầy. Văn Giá hơi bất ngờ và rất vui vì trong lớp học của mấy tỉnh phía Bắc này lại có đến hai “ông nhà thơ” cơ đấy (tôi và Đinh Công Thuỷ - ở Tuyên Quang). Sau hàn huyên trò chuyện, Văn Giá đề nghị (đại ý): thôi, đều là bạn viết với nhau, người mạnh cái này, người mạnh cái khác, chúng ta là anh em cả. Hoá ra mình được trao đổi một phần kiến thức với các bạn… chúng mình gọi nhau là anh em nhé, đừng gọi thầy.
Tất nhiên, sau đấy “thầy nói thầy nghe”, tôi và Thuỷ nhất nhất gọi thầy. Còn Văn Giá thì luôn xưng anh, xưng bác, gọi chúng tôi là các chú, các ông em. Do sắp xếp của Phân Viện, thầy Văn Giá đã dạy chúng tôi hai môn: Cơ sở văn hoá Việt Nam và Lý luận văn học. Với thời gian học như thế, tình cảm giữa chúng tôi đã được gắn kết. Từ độ ấy đến tận hôm nay, Văn Giá vẫn luôn hồn hậu, cởi mở, chí tình quan tâm săn sóc rất nhiều tới chúng tôi. Hoặc gặp mặt ở đâu đó, hoặc qua alô, Văn Giá thường nhắc hỏi tới chúng tôi sáng tác ra sao, gia đình thế nào… Thỉnh thoảng anh lại chuyển cho chúng tôi những bản thảo bài vở “nếu thích thì đọc vui”. Hoặc có những cuốn sách nào đấy đáng đọc, anh hỏi đọc chưa, nếu chưa có anh lại gửi cho. Văn Giá hay nhắc chúng tôi: có bài này, bài kia ở chỗ nọ chỗ kia đấy, đọc chưa… Và đôi khi cao hứng, anh còn thay mặt tác giả gửi cả cho tôi những bài viết mới của bạn bè mà anh tâm đắc. Những bài viết luôn có độ sáng, sắc - nặng - uyên thâm về ngôn ngữ, về vấn đề, về nghệ thuật văn chương và sự thấu đáo nhân tình thế thái. Tôi lấy làm tự hào, cảm động và biết ơn người thầy - người bạn với nết đẹp “hay cho bài” của Văn Giá. (Về nết đẹp cho sách và bài vở này, tôi còn phải nhắc nhớ và biết ơn tới các anh Dương Kiều Minh, Nguyễn Hoà, Bùi Văn Trọng Cường... nữa).
Tôi biết, Văn Giá từ tin yêu, chia sẻ đến đồng cảm (nhất là trong sáng tác) nên anh quý mến tôi và những bạn Văn trẻ khác. Thi thoảng Văn Giá thường “lặng lẽ” đón xe ca một mình lên chơi gia đình tôi, cả từ lúc nhà tôi còn ở phố đến khi chuyển về làng. Mấy năm nay, gia đình tôi chuyển cư về một làng đồi gần bên chân núi Đền Hùng. Văn Giá thường “chạy trốn” áp lực công việc bằng cách lên tôi chơi. Những chuyến đi như thế (hoặc đến với một số bạn bè khác) ngoài những định kỳ về nhà thăm bố mẹ ở quê Bắc Giang, là một tính cách đặc biệt. Anh hay thổ lộ: Các ông ở địa phương (như Đỉnh) mà vẫn sáng tác được, không bị lạc hậu, lại có giọng riêng, ngoài một số yếu tố thông thường nhà nghề, còn có yếu tố nữa là các ông biết “chơi” khá gắn bó với Hà Nội và những trung tâm văn hoá lớn. Còn mình, ở Hà Nội thì lại rất thèm và phải cố gắng có những chuyến đi về với bạn tâm giao ở những miền quê.
Nhớ dạo tháng 9 - mùa thu 2006, tôi đi dự Trại sáng tác văn học do Liên Hiệp các Hội VHNT Việt
Chu Văn Sơn ôm từ xe ô tô ra một cây đàn ghi-ta thật điệu nghệ. Hoá ra cả Văn Giá, cả Chu Văn Sơn, cả Trung Anh còn đều là các nhà thơ, nhạc sỹ, ca sỹ… vừa ôm đàn vừa hát thật huyền hoặc. Bên màu nước hồ ngời ngợi xanh non, dưới tán xoà u tĩnh của rặng thông khẽ rì rầm trong gió và trong âm nhạc xao động nồng nàn… thốt nhiên 5 chúng tôi như không phải của ngày tháng ấy. Nhìn ngắm Văn Giá đàn và hát, tôi chợt nghe lòng mình bâng khuâng thanh nhẹ: nhà khoa học, nhà giáo Văn Giá nghiêm ngắn lúc nào, giờ lại đã đằm thắm hồn hậu trong veo như lúc này đây. Cung bậc và “thanh điệu” tâm hồn con người khi đã thuộc về văn chương, dành cho văn chương tất cả… là cao trọng và tha thiết với cuộc sống biết nhường nào (Từ ấn tượng này, tôi chợt nhớ tới nhà văn trẻ Phạm Duy Nghĩa. Tôi không nhớ nổi đã mấy lần và ở đâu đã cùng hát karaoke với Phạm Duy Nghĩa. Nhưng tôi nhớ rõ là giọng hát của Nghĩa rất ám ảnh tôi. Văn chương của Nghĩa thật hồn cốt, trang nhã và ma mị, còn giọng hát của Nghĩa cũng lại thảng thốt - da diết đến nghẹn ngào, như nức nở trước đời sống vậy?...).
Nói đến cây bút lý luận - phê bình văn học Văn Giá là nói đến một người Văn luôn chuyên chú của những ân tình chữ nghĩa. Đấy là những đằm thắm, trầm bổng trong đời sống và đời viết, những số phận - hồn cốt của trang người, trang văn. Có thể trân trọng nhắc lại ở đây một tình cảm quý trọng, một phong cách phê bình văn học nghiêm cẩn của tiến sỹ Văn Giá khi anh dày công (và kiên định trong khoa học) theo đuổi tới thành công chuyên luận Vũ Bằng - Bên trời thương nhớ. Quãng năm 1995-2000, tiến sỹ Văn Giá đã dành nhiều tâm sức sưu tầm tuyển chọn, thẩm bình các tác phẩm của nhà văn Vũ Bằng. Với quá trình nghiên cứu (qua một loạt bài báo và tiểu luận sắc sảo, thấu tình - đạt lý) tác giả Văn Giá khẳng định thành tựu nghệ thuật quan trọng của Vũ Bằng đã đóng góp thêm các giá trị chuẩn mực vào nền văn chương nghệ thuật Việt Nam đương đại. Từ những thành tựu nghệ thuật và các giá trị nhân văn ấy, con người công dân, con người Vũ Bằng đã tự chứng tỏ mình thực sự là một công dân yêu nước nồng nàn trong sáng, một nhà văn Việt Nam thâm hậu, chân chính.
Năm 2006, tiến sỹ Văn Giá được Nhà nước phong học hàm Phó Giáo sư. Sau dịp ấy, anh được điều chuyển về phụ trách Khoa Sáng tác và Lý luận- Phê bình Văn học của trường Đại học Văn hoá Hà Nội. Từ đây, một thời kỳ mới cùng những nỗ lực nghiên cứu và sáng tác mới của Văn Giá đã mở ra. Những tựa sách đã nhiều thêm, những trang viết đã đầy lên, những dự định mới cho văn học - văn chương âm ỉ bùng phát. Tất cả những thôi thúc đó không làm bản tính và phong cách nhà giáo, nhà văn, người bạn Văn Giá đổi khác. Ở những cuộc bàn thảo văn chương - văn học quan thiết, ở những giao lưu đầm ấm, ở những nghi lễ thân gần đây đó… Văn Giá luôn tham dự ân tình và trách nhiệm. Với tư cách là một tác giả nghiên cứu và sáng tác - anh luôn coi mình là (phải) hữu ích trong mọi vận động của đời sống văn chương - văn học nước nhà.
Kim Ngọc Đại
| Nhà văn Văn Giá (bút danh Chung Sơn) Tên thật: Ngô Văn Giá Sinh ngày 07/5/1959. Quê quán Bắc Giang, hiện thường trú tại Hà Nội. Hội viên Hội Nhà văn Việt Sau khi tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội, Văn Giá về giảng dạy tại khoa Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, sau chuyển về làm Chủ nhiệm Khoa Sáng tác và Lý luận- Phê bình Văn học của trường Đại học Văn hoá Hà Nội. Trong số những tác phẩm của Văn Giá, đáng chú ý có 'Vũ Bằng, bên trời thương nhớ' (chuyên luận), 'Một khoảng trời văn học', 'Đời sống và Đời viết', 'Viết cùng bạn viết' (tiểu luận, phê bình, chân dung) và sắp tới anh sẽ xuất bản một tập truyện ngắn. |
Nguồn: Tổ quốc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét